TÜRKMENISTANYŇ DÖWLET, HUKUK WE DEMOKRATIÝA INSTITUTY
2022-nji ýylyň 10-njy maýynda Daşary işler ministrliginde Türkmenistanyň Adam hukuklary babatda halkara borçnamalarynyň we halkara ynsanperwer hukugynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça Pudagara toparynyň hem-de BMG-niň ýurt boýunça topary bilen bilelikdäki mejlisi geçirildi. Oňa Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň we Mejlisiniň hem-de birnäçe ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, ýurdumyzda işleýän halkara düzümleriň wekilleri gatnaşdylar.
Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, türkmen döwleti hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda döredijilikli daşary syýasat strategiýasyny amala aşyrmak bilen, Ählumumy Gün tertibiniň möhüm meseleleriniň, şol sanda belent ynsanperwer taglymlarynyň hem-de gymmatlyklarynyň berkarar edilmegine gönükdirilen möhüm başlangyçlar bilen çykyş edýär. Garaşsyz, Bitarap ýurdumyz adamyň bähbitleriniň we hukuklarynyň goraglylygyny döwlet syýasatynyň möhüm ugry hökmünde öňe sürmek hem-de umumy ykrar edilen halkara hukuk kadalaryny ykrar etmek bilen, öz üstüne alan halkara borçnamalaryna üýtgewsiz eýerýär.
Mejlisiň gün tertibine laýyklykda, meýilnamalary durmuşa geçirmek hem-de BMG-niň düzümleriniň işine, adam hukuklaryny goramak ugrunda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça tagallalara işjeň gatnaşmak meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Ýurdumyzyň raýatlarynyň hukuklarynyň goraglylygyna gönükdirilen, Konstitusiýada berkidilen demokratik ýörelgeler häzirki zaman tapgyrynda türkmen jemgyýetiniň ösüşiniň esasy alamatlarynyň biri bolup durýar. Şeýlelikde, adam hukuklarynyň berjaý edilmegi raýat jemgyýetiniň berkidilmegini, şahsyýetiň, döwletiň hem-de jemgyýetiň sazlaşykly ösüşini üpjün edýär.
Bilelikdäki maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmek bilen baglylykda Birleşen Milletler Guramasynyň düzüm bölekleri bilen köp görnüşli hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşylan aýratyn mesele boldy. Milletler Bileleşigi tarapyndan kabul edilen hem-de durnukly ykdysady ösüş, durmuş abadançylygy, daşky gurşawy goramak boýunça çäreler toplumyny göz öňünde tutýan 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Durnukly ösüş maksatlarynyň ähmiýetine aýratyn üns çekildi. Bu strategik ähmiýetli resminamada gönüden-göni adam hukuklaryna degişli wezipeler kesgitlenildi, munuň özi Türkmenistanyň, BMG-niň düzümleriniň hem-de beýleki halkara guramalaryň arasynda hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin goşmaça mümkinçilikleri açýar.
Häzirki wagtda adam hukuklary boýunça Hereketleriň milli Meýilnamasy BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň “Türkmenistanyň adam hukuklary boýunça 2021 — 2025-nji ýyllarda üçin hereketleriniň milli meýilnamasynyň durmuşa geçirilmegine ýardam etmek” boýunça bilelikdäki taslamanyň çäklerinde amala aşyrylýar. Geçen döwürde ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary üçin halkara iş tejribesini hasaba almak bilen okuw maksatnamalaryny hem-de adam hukuklary boýunça ýaşlary okatmagyň usulyýetini işläp düzmek boýunça birnäçe okuw maslahaty guraldy. Şol bir wagtda welaýatlarda hem-de Aşgabat şäherinde ýerleşýän Adam hukuklary boýunça maglumat merkezinde yzygiderli esasda ilatyň hukuk habardarlygyny ýokarlandyrmak boýunça maglumat-wagyz okuw maslahatlary geçirilýär.
Biziň ýurdumyz halkara giňişlikde netijeli hyzmatdaşlyk syýasatyny üstünlikli amala aşyrýar, BMG-niň agentlikleri bilen ählumumy parahatçylygy, durnukly ösüşi pugtalandyrmak, adam hukuklaryny, şol sanda mümkinçilikleri çäkli adamlaryň hukuklaryny üpjün etmek, gender deňligi, enäniň we çaganyň saglygyny goramak, ýaşlar syýasaty, beýleki meseleler boýunça hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine uly ähmiýet berýär.
Hyzmatdaşlygyň her bir ugry halkara guramalar bilen bilelikdäki degişli Meýilnamalarda beýan edilendir, bu ugurlar boýunça netijeli işler geçirilýär. Şunuň bilen baglylykda, adam hukuklaryny hem-de halkara ynsanperwerlik hukugyny durmuşa geçirmek — bu ulgamda ilatyň habardarlygyny ýokarlandyrmak, Türkmenistanyň degişli konwensiýalara we olaryň goşmaça teswirnamalaryna goşulyşmagy boýunça hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.
Mejlise gatnaşyjylaryň belleýşi ýaly, häzirki wagtda adam hukuklary hakynda konwensiýalar boýunça milli hasabatlary BMG-niň Şertnamalaýyn edaralary üçin işläp taýýarlamak we hödürlemek boýunça çäreler işjeňleşdirildi. Halkara guramalaryň maslahatlary halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalary milli hukuk ulgamyna ornaşdyrylanda göz öňünde tutulýar. Abraýly düzümler bilen gatnaşyklar has giň we netijeli häsiýete eýe bolýar.
Mejlisiň çäklerinde pudagara toparyň agzalary adam hukuklarynyň durmuşa geçirilmegini üpjün etmekde Durnukly ösüş maksatlarynyň ileri tutulýan wezipelerine ýetmegiň bähbidine halkara guramalar bilen işjeň gatnaşyklary dowam etmek baradaky pikiri beýan etdiler. Bu ulgamda hereketleriň milli meýilnamalarynyň «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» bilen sazlaşdyrylmagy pudagara toparynyň alyp barýan işleriniň möhüm ugurlarynyň biridir.
Mejlisiň ahyrynda halkara guramalaryň wekilhanalaryna degişli taslamalary we maksatnamalary işläp taýýarlamak, amala aşyrmak boýunça bilelikdäki işlere goldaw berýändikleri hem-de netijeli hyzmatdaşlyk üçin hoşallyk beýan edildi.
Mejlisde adam hukuklary we ynsanperwer hukugy babatynda beýleki möhüm meselelere-de garaldy.